วันนี้เราจะมาคุยเรื่อง NK Cell กับบทบาทในระบบ ภูมิคุ้มกัน กันค่ะ

ระบบ ภูมิคุ้มกัน ของร่างกายมีหน้าที่อะไรบ้าง

1. ป้องกันร่างกายจากเชื้อโรคต่าง ๆ เช่น เชื้อ ไวรัส แบคทีเรีย ปรสิต
2. ทำลายเซลล์ที่ผิดปกติในร่างกาย เช่น เซลล์ที่เป็นเนื้องอกธรรมดา รวมไปถึงเซลล์มะเร็ง

และหนึ่งในทหารที่ดูแลป้องกันเชื้อโรคหรือศัตรูนั้นคือเม็ดเลือดขาว โดย เม็ดเลือดขาว แบ่งเป็น 5 ชนิด

1. Monocyte

2. Lymphocyte

3. Basophil

4. Eosinophil

5. Neutrophil

ซึ่งเม็ดเลือดขาวเหล่านี้สามารถเปลี่ยนแปลงรูปร่าง เพื่อให้สามารถทำงานตามที่ระบบภูมิคุ้มกันสั่งงาน

โดยระบบ ภูมิคุ้มกัน แบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ

1. ภูมิคุ้มกัน โดยกำเนิด หรือ ภูมิคุ้มกัน ไม่จำเพาะ (Innate Immune systems) โดยจะมีเม็ดเลือดขาวชนิด Macrophages ,Neutrophils และ dendritic cells ที่ทำหน้าที่เสมือนด่านแรกในการโจมตี เชื้อโรคหรือเซลล์แปลกปลอมที่เกิดขึ้นในร่างกายโดยการ “จับกิน” (Phagocytosis)
นอกจากนี้ยังมีอีกกลุ่มที่ชื่อว่า Innate Lymphoid Cells (ILCs) ที่มีความสำคัญมาก เป็นเม็ดเลือดขาวที่ถูกพัฒนามาจากเนื้อเยื่อที่สร้างเม็ดเลือดขาว ที่ชื่อว่า Common Lymphoid Progenitors (CLPs) โดยเซลล์กลุ่มนี้ จะทำหน้าที่หลั่งสาร #Cytokine และ สร้างเซลล์เม็ดเลือดขาวสองกลุ่มคือ Innate และ Adaptive ซึ่งสร้างกลุ่มภูมิคุ้มกันที่สำคัญคือ NK cells, ILC1s, ILC2s, ILC3s และ Lymphoid Tissue inducer (LTi) cells โดยหน้าที่หลักของกลุ่มนี้ คือ – รักษาสมดุลร่างกาย- ควบคุมเซลล์ให้เติบโตตามปกติ- รักษาระดับเมตาบอลิซึม – ทำหน้าที่ซ่อมแซม หากเซลล์กลุ่มนี้ทำงานไม่ปกติ จะเกิดอาการภูมิแพ้ หรือโรค Autoimmune ได้

2. Adaptive immune เป็นระบบภูมิคุ้มกันที่เกิดจากการติดเชื้อแล้วจดจำเชื้อนั้นไว้ เพื่อทำให้ระบบภูมิคุ้มกันสามารถต่อสู้กับเชื้อโรคได้ทันท่วงที ถ้าเชื้อนั้นเข้าสู่ร่างกายอีกครั้ง ก่อนที่เชื้อนั้นจะก่อโรค โดยอาศัยเม็ดเลือดขาวชนิด Lymphocyte (T- lymphocyte และ B- lymphocyte)

** เจอเชื้อ – จำเชื้อ – เจอเชื้ออีกครั้ง – โจมตีเชื้อทันที **

ทำไม NK cells ถึงเริ่มมีบทบาทในสภาวะโควิด ?

เพราะหน้าที่หลักของ NK cell คือ
1. ทำหน้าที่ทำลายเซลล์ที่ติดเชื้อแบคทีเรียและไวรัส เพราะใน NK cell มีถุงเล็ก ๆ ในเซลล์ ที่มีโปรตีนที่ชื่อว่า Perforin , α-defensins, Antimicrobial molecules, และเอนไซม์ที่ย่อยโปรตีน ทำให้เซลล์ที่ติดเชื้อตาย กำจัดเชื้อได้รวดเร็ว

2. ทำหน้าที่ตรวจหาและตัดสินว่า เซลล์ไหนในร่างกายที่ติดเชื้อไวรัส ในกรณีที่ระบบภูมิคุ้มกันอื่นทำงานได้น้อยลง เช่น การส่งสัญญาณที่ชื่อว่า MHC class I ลดลงจะทำให้เม็ดเลือดขาว ชนิด Lymphocyte ตรวจจับไม่ได้ ส่งผลให้การทำลายเชื้อมีประสิทธิภาพลดลง NK cell จะทำหน้าที่ตรงนี้ คือทำการตรวจหาว่าเซลล์ไหนติดเชื้อแล้วทำลาย (ตามข้อที่ 1) และส่งต่อสัญญาณไปยังเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด Lymphocyte เพื่อให้เข้าสู่ระบบภูมคุ้มกันที่จำเพาะขึ้น เพื่อการทำลายไวรัสได้อย่างมีประสิทธิภาพ

3. ทำลายเซลล์เนื้องอก เพราะ NK cell สามารถจดจำเซลล์ปกติของร่างกายได้ หากมีเซลล์ที่เกิดมาผิดปกติ แม้จะเป็นเพียงเนื้องอกธรรมดา ก็จะทำหน้าที่สั่งการให้เซลล์ที่ผิดปกติตายไป

4. ทำลาย เซลล์มะเร็ง เช่นเดียวกับ เนื้องอก เนื่องจากเซลล์มะเร็ง คือเซลล์ที่ผิดปกติ และเจริญเติบโตได้เร็วกว่าเซลล์ทั่วไป ดังนั้น NK cell จะทำหน้าที่ทำลายเซลล์มะเร็งด้วยการจดจำ และทำลายเซลล์มะเร็งนั้น ๆ ทันที

** อ่านแล้วให้ฟีลลิ่งเหมือน NK cell คือ “อาวุธมิดไซส์” ยังไงยังงั้น ที่ระบุเป้าหมายไว้แล้ว ว่าศัตรูมาเมื่อไหร่ พุ่งเข้าทำลายได้ทันที ไม่ต้องให้ใครบอกว่าหน้าตายังไง การที่จะบอกว่า NK cell ปกติหรือไม่ ขึ้นอยู่กับทั้งปริมาณ และประสิทธิภาพการทำงานของ NK cell
แล้วถ้าหากว่า NK cell ไม่ปกติ เกิดอะไรขึ้น

• NK cells count : มากหรือน้อย • NK cells activity : ต่ำ ร่างกายจะติดเชื้อง่าย และมีโอกาสเกิดเนื้องอกและมะเร็งสูงขึ้น
• NK cells Count : น้อย• NK cells activity : สูง ก็เหมือนร่างกายมีเซลล์ที่สามารถทำลายได้ดี แต่กลับมีปริมาณน้อย ในกรณีที่เรามีเชื้อไม่มาก ร่างกายก็สู้ไหว แต่หากมีเชื้อจำนวนมาก ร่างกายอาจจะใช้เวลานานในการกำจัด และอาจจะมีจำนวนไม่พียงพอที่จะต่อสู้
• NK cells count : มาก หรือน้อย• NK cells activity : ในระดับปกติโอกาสติดเชื้อจะลดลง ลดโอกาสความเสี่ยงในการเกิดมะเร็ง
• NK cells count : มาก • NK cells activity : สูง เกิดอาการแพ้ง่าย

จากสถานการณ์โควิดในปัจจุบัน ผู้ใหญ่สามารถรับวัคซีนป้องกันเชื้อโควิดได้ แต่ในเด็กเล็กนั้น ยังไม่สามารถรับวัคซีนป้องกันได้ รวมไปจนถึงผู้ปกครองบางท่านที่ยังไม่พร้อมให้ลูกฉีดวัคซีน การตรวจ NK cell อาจจะเป็นอีก 1 ทางเลือกซึ่งมีข้อดีดังนี้

1. เนื่องจากภูมิคุ้มกันที่สร้างเองจากธรรมชาติ เป็นตัวป้องกันที่ดีที่สุด NK cell จึงเป็นอีกคำตอบหนึ่งในการวางแผนป้องกันให้เด็ก โดยผู้ปกครองสามารถ รับรู้สุขภาพพื้นฐานของบุตร เพื่อวางแผนทางด้านโภชนาการ เพื่อให้การสร้างระดับภูมิคุ้มกันเหมาะสม

2. เป็นการเริ่มต้นสุขภาพพื้นฐานที่ดีให้กับลูก เนื่องจาก NK cell ทำหน้าที่ตรวจหาเนื้องอก และเซลล์มะเร็ง เพราะมะเร็งคือภัยร้ายที่แฝงตัวเงียบ ๆ เกิดการส่งต่อจากยีน หรือ การรับสารพิษจากสิ่งแวดล้อมอย่างต่อเนื่อง ดังนั้น การที่ได้รู้ปริมาณและประสิทธิภาพของ NK cell ที่มีของลูก ว่าเพียงพอและเหมาะสมหรือไม่ เป็นประจำทุกปี จะทำให้เค้าเติบโตด้วยภูมิคุ้มกันที่ดีตามไปด้วย

Page : healthlabclinic.com