fbpx
240704 NK cell กับบทบาทและหน้าที่

NK Cells : เพชรฆาตในระบบภูมิคุ้มกัน

ก่อนอื่นขอเกริ่นถึงระบบภูมิคุ้มกันที่สำคัญในร่างกายมีอะไรที่เราควรรู้บ้าง และจะมาแนะนำให้รู้จักเพฌฆาตหน้าหล่อ NK cells อีกด้วยค่ะ เริ่มต้นกันที่ระบบภูมิคุ้มของคนเราแบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ

NK cells มีกี่ประเภท?

  1. ภูมิคุ้มกันโดยกำเนิด หรือ ภูมิคุ้มกันไม่จำเพาะ (Innate Immune systems)  โดยจะมีเม็ดเลือดขาว ที่ทำหน้าที่เสมือนด่านแรกในการโจมตีเชื้อที่เข้ามาสู่ร่างกาย หรือเซลล์แปลกปลอมที่เกิดขึ้นในร่างกาย โดยการใช้เซลล์เม็ดเลือดขาว จับกิน (Phagocytosis) ซึ่งก็คือ เม็ดเลือดขาวชนิด Macrophages, Neutrophils และ Dendritic cells นอกจากนี้ยังมีอีกกลุ่มที่ชื่อว่า Innate lymphoid cells (ILCs) และมีความสำคัญมากเป็นอย่างยิ่ง เป็นเม็ดเลือดขาวที่ถูกพัฒนามาจากเนื้อเยื่อที่สร้างเม็ดเลือดขาว คือ Common Lymphoid Progenitors  (CLPs) โดยเซลล์กลุ่มนี้ จะทำหน้าที่หลั่งสาร Cytokine และ สร้างเซลล์เม็ดเลือดขาว 2 กลุ่มคือ Innate และ Adaptive  ซึ่งสร้างกลุ่มภูมิคุ้มกันที่สำคัญคือ  NK cells, ILC1s, ILC2s, ILC3s และ Lymphoid Tissue inducer (LTi) cells โดยหน้าที่หลักของกลุ่มนี้ คือ รักษาสมดุลร่างกาย, ควบคุมเซลล์ให้เติบโตตามปกติ, รักษาระดับเมตาบอลิซึม และทำหน้าที่ซ่อมแซม หากเซลล์กลุ่มนี้ทำงานไม่ปกติ จะเกิดอาการภูมิแพ้ หรือโรค Autoimmune ได้
  2. Adaptive immune เป็นระบบภูมิคุ้มกันที่ เกิดจากการติดเชื้อแล้วจดจำเชื้อนั้นไว้ เพื่อทำให้ระบบภูมิคุ้มกันสามารถต่อสู้กับเชื้อโรคได้ทันท่วงที ก่อนที่เชื้อนั้นจะก่อโรค  โดยอาศัยเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด Lymphocyte ที่มีชื่อว่า T- lymphocyte และ B- lymphocyte

NK Cells และบทบาทสำคัญในสถานการณ์ COVID

แล้วทำไม NK cells ถึงเริ่มมีบทบาทในสภาวะโควิด เพราะหน้าที่หลักของ NK cell คือ

  1. ทำหน้าที่ทำลายเซลล์ที่ติดเชื้อแบคทีเรียและไวรัส  เพราะใน NK cell มีถุงเล็ก ๆ ในเซลล์ ที่มีโปรตีนที่ชื่อว่า Perforin, α-defensins, antimicrobial molecules, และเอนไซม์ที่ย่อยโปรตีน ทำให้เซลล์ที่ติดเชื้อตาย
  2. ทำหน้าที่ตรวจหาและตัดสินว่าเซลล์ไหนในร่างกาย ที่ติดเชื้อไวรัสในกรณีที่ระบบภูมิคุ้มกันอื่นทำงานได้น้อยลง เช่น การส่งสัญญาณที่ชื่อว่า MHC class I ลดลงจะทำให้เม็ดเลือดขาว ชนิด lymphocyte ตรวจจับไม่ได้ ส่งผลให้การทำลายเชื้อมีประสิทธิภาพน้อยลง เจ้า NK cells นี่แหละจะทำหน้าที่ตรงนี้  คือทำการตรวจหาว่าเซลล์ไหนติดเชื้อแล้วทำลาย และส่งต่อสัญญาณไปยังเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด lymphocyte เพื่อให้เข้าสู่ระบบภูมคุ้มกันที่จำเพาะขึ้น เพื่อการทำลายไวรัสได้อย่างมีประสิทธิภาพ
  3. ทำลายเซลล์เนื้องอก เพราะ NK cell สามารถจดจำเซลล์ปกติของร่างกายได้ หากมีเซลล์ที่เกิดมาผิดปกติ แม้จะเป็นเพียงเนื้องอกธรรมดา ก็จะทำหน้าที่สั่งการให้เซลล์ที่ผิดปกติตายไป
  4. ทำลายเซลล์มะเร็ง เนื่องจากเซลล์มะเร็งคือเซลล์ที่ผิดปกติ และเจริญเติบโตได้เร็วกว่าเซลล์ทั่วไป ดังนั้น NK cell จะทำหน้าที่ทำลายเซลล์มะเร็งด้วยการจดจำ ละทำลายเซลล์มะเร็งนั้น ๆ ทันที
NK Cells

ต่อไปเรามาดูกันว่าถ้า NK cells ที่เรามีส่งผลอย่างไรต่อร่างกายเราอย่างไรบ้าง โดยแบ่งการตรวจวัด NK cells เป็น 2 กลุ่มคือ

  • NK cells count หมายถึง จำนวน NK cells ที่มีในร่างกาย
  • NK cells activity หมายถึง ประสิทธิภาพการทำงานของ NK cells ที่เรามี       
NK cells count /
NK cells activity
สิ่งที่อาจจะเกิดขึ้น
NK cells count : มาก หรือน้อย
NK cells activity : ต่ำ
ร่างกายจะติดเชื้อง่าย และมีโอกาสเกิดเนื้องอกและมะเร็งสูงขึ้น
NK cells count : น้อย
NK cells activity : สูง
ก็เหมือนร่างกายมีเซลล์ที่สามารถทำลายได้ดี แต่กลับมีปริมาณน้อย ในกรณีที่เรามีเชื้อไม่มาก ร่างกายก็สู้ไหว แต่หาก เรามีเชื้อมาก ร่างกาย อาจจะใช้เวลานานในการกำจัด และ อาจจะมีจำนวนที่สู้ไม่พียงพอ
NK cells count : มาก หรือน้อย
NK cells activity : ในระดับปกติ
โอกาสติดเชื้อจะลดลง ลดโอกาสความเสี่ยงในการเกิดมะเร็ง
NK cells count : มาก NK cells activity : สูงเกิดอาการแพ้ง่าย

จากสถานการณ์โควิดในปัจจุบัน ทำให้มีการฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันอาการที่รุนแรง ถ้าเกิดว่าคุณติดเชื้อโควิด ส่วนในเด็กเล็กนั้น ยังไม่สามารถรับวัคซีนได้ รวมไปจนถึงผู้ปกครองบางท่านอาจจะไม่สบายใจ ที่จะต้องให้ฉีดวัคซีนใหม่ที่เพิ่งผลิตขึ้นมา การตรวจ NK cell ในเด็กนั้นจึงมีข้อดีดังนี้

  1. เนื่องจากภูมิคุ้มกันที่สร้างเองจากธรรมชาติ  เป็นตัวป้องกันที่ดีที่สุด  NK cell จึง เป็นอีกคำตอบหนึ่งในการวางแผนป้องกันให้เด็ก โดยผู้ปกครองสามารถ รับรู้สุขภาพพื้นฐานของบุตร เพื่อวางแผน ทางด้านโภชนาการเพื่อให้การสร้างระดับภูมิคุ้มกันเหมาะสมไม่มากเกินไปและไม่น้อยเกินไป
  2. นอกจาก ลดความเสี่ยงจากเชื้อไวรัสแล้ว ยังเป็นการเริ่มต้นสุขภาพพื้นฐานที่ดีให้กับลูก เนื่องจาก NK cell  ทำหน้าที่ตรวจหาเนื้องอก และเซลล์มะเร็ง  เนื่องจากมะเร็งคือภัยร้ายที่แฝงตัวเงียบ ๆ เพราะเกิดการส่งต่อจากยีน หรือ การรับสารพิษจาดสิ่งแวดล้อมอย่างต่อเนื่อง ดังนั้น การที่ได้รู้ปริมาณและประสิทธิภาพของ NK cell ที่มี ว่าเพียงพอและเหมาะสมหรือไม่ เป็นประจำทุกปี จะทำให้เด็กเติบโตด้วยภูมิคุ้มกันที่ดีตามไปด้วย

มาถึงตรงนี้ ไม่ว่าคุณจะเป็นเด็กหรือผู้ใหญ่ ที่ต้องอยู่กับเชื้อโรคเป็นล้าน ๆ  ชนิด การมีระบบภูมิคุ้มกันที่แข็งแกร่งเป็น 1 ทางเลือกที่จะทำให้คุณอยู่บนโลกที่มีแต่โรคแบบนี้ไปได้อีกนาน

ติดต่อสอบถาม หรือ นัดหมายได้ที่

มหาชัย ทีแอลซี สาขา มหาชัย
เฮลท์แลป สาขา อ่อนนุช
เฮลท์แลป สาขา หัวหิน
นุชรัตน์เฮลท์แลป สาขา หัวนา

You cannot copy content of this page