ทำไมต้องงดอาหารก่อนมาตรวจเลือด เป็นเรื่องที่หลายท่านคงเคยสงสัยกัน

แล้วถ้าไม่งดละสามารถตรวจสุขภาพได้หรือไม่ วันนี้ผมเลยอยากมาอธิบายเหตุผลให้ฟัง เพื่อการเตรียมตัวไปตรวจสุขภาพที่ถูกต้องครับ

สิ่งแรกที่เราต้องคุยกันคือ ไม่ใช่ทุกรายการตรวจ ที่ท่านจะต้องทำการงดอาหารก่อนมาตรวจ และไม่ใช่ว่าต้องงดเครื่องดื่มทุกประเภท

ความหมายที่แท้จริงของการงดเครื่องดื่ม (หรืออาหารเหลว) คือ การงดเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมในน้ำนั้นเอง ไม่ว่าจะเป็นชา กาแฟ น้ำหวาน หรือน้ำที่มีส่วนผสมอื่น ๆ ดังนั้นเราสามารถทานน้ำเปล่าได้ครับ

สำหรับรายการตรวจที่เรามีความจำเป็นในการงดอาหาร และเครื่องดื่มก่อนมาเจาะเลือดเพื่อทำการตรวจได้แก่

เบาหวาน และ การตรวจระดับไขมันในเลือด เท่านั้น

ในส่วนของการตรวจรายการอื่น ๆ เช่น ตรวจการทำงานของตับ การทำงานของไต หรือการตรวจมะเร็ง เป็นต้น เราสามารถทำการเจาะเลือดเพื่อตรวจได้โดยไม่จำเป็นต้องงดอาหารและเครื่องดื่มมาก่อน

ทีนี้เรามาเข้าเรื่องของเรากันครับ เหตุผลที่เราต้องงดอาหารก่อน เพราะว่าในอาหารนั้นมีส่วนผสมของน้ำตาล และไขมันอยู่ ทำให้เมื่อเราไม่ได้งดอาหารหรือเครื่องดื่มก่อนทำการเจาะเลือดเพื่อตรวจ เบาหวาน หรือไขมัน ก็จะทำให้ น้ำตาล หรือไขมันในอาหารที่ทานเข้าไปนั้นมีผลทำให้ค่าที่ได้จากการตรวจเลือดนั้นสูงเกินจริง เมื่อนำค่าการตรวจมาวิเคราะห์ก็จะทำให้เกิดการวิเคราะห์ที่ผิดพลาดได้ อย่างผู้ที่เข้ารับการตรวจสุขภาพแท้จริงแล้วไม่ได้มีปัญหาเรื่องค่าน้ำตาลในเลือดสูง แต่มาทำการตรวจโดยไม่ได้ทำการงดอาหารมา ค่าจึงสูงกว่าปกติ ก็จะทำให้คนปกติกลายเป็นคนป่วยนั้นเองครับ

ส่วนการงดอาหารที่ถูกต้องคือ ทำการงดอาหารเป็นเวลา 12 ชม.ก่อนรับการตรวจ

ทำไมต้อง 12 ชม. นั้นเพราะว่าบางครั้งอาหารที่ทานเข้าไปถ้ามีสารอาหารชนิดที่ดูดซึมได้ช้า อย่าง ไขมันไตรกลีเซอไรด์ ที่สามารถทำให้ระดับไขมันในเลือดสูงได้นานถึง 10 ชั่วโมงหลังรับประทานอาหาร ก็จะทำให้ค่าไขมันไปรบกวนการตรวจ ทำให้ค่าที่ตรวจได้สูงเกินจริงนั้นเอง

ช่วงเวลาของการงดโดยปกติก็จะเป็นช่วงกลางคืน ก่อนมาทำการตรวจในตอนเช้า เพราะจะทำให้เราไม่ต้องงดอาหารมากเกินไป เพราะเป็นช่วงเวลานอนหลับพักผ่อน จึงไม่ค่อยมีคนนิยมงดอาหารช่วงเวลากลางวันก่อนรับการตรวจยกเว้นเสียแต่ว่าเป็นรูปแบบการใช้ชีวิตของบางท่านที่ต่างกันออกไป เช่น กลุ่มคนทำงานกลางคืน อย่างร้านอาหาร อาชีพที่ต้องอยู่เวรเป็นกะ นอนช่วงเวลากลางวัน ก็อาจจะมาเจาะในช่วงเย็น ฉะนั้นเวลา 12 ชม.ก็จะไม่ดูยาวอย่างที่คิดครับ

แต่หลายท่านอาจจะยังสงสัยอยู่ แล้วถ้าไม่งดอาหารละ สามารถทำการตรวจได้หรือไม่ คำตอบคือ ได้

กรณีการตรวจดูภาวะน้ำตาลในเลือด หรือเบาหวาน ผมมีคำแนะนำ 2 แบบ

แบบแรก คือ ตรวจไปตามปกติถ้าพบว่าผลที่ได้นั้นผิดปกติให้ทำการตรวจซ้ำ เพื่อยืนยันผลด้วยการตรวจภาวะ น้ำตาลสะสม (HbA1c) แบบที่สองคือ ตรวจภาวะน้ำตาลสะสม โดยไม่ต้องตรวจค่าน้ำตาลทั่วไป เพราะปัจจุบันวงการแพทย์ยอมรับผลการตรวจภาวะน้ำตาลสะสม ในการวินิจฉัยโรคเบาหวานแล้ว แต่ว่าต้องยอมรับค่าใช้จ่ายที่สูงขึ้นเพราะการตรวจภาวะน้ำตาลสะสมจะมีราคาค่าตรวจสูงกว่าการตรวจน้ำตาลปกติ

กรณีการตรวจไขมันในเลือดจะได้แบบเดียวคือถ้าไม่งดอาหารมาตรวจแล้วพบค่าผิดปกติ ต้องทำการตรวจซ้ำโดยการงดอาหารมาอีกรอบครับ

สำหรับท่านที่กำลังเตรียมตัวก่อนไปตรวจสุขภาพคงได้ข้อมูลกันแล้วว่า ทำไมต้องงดอาหารก่อนมาตรวจเลือด

ลองพิจารณาดูว่าเราสะดวกแบบไหนก็ปฏิบัติแบบนั้นครับ