กลับมาพบกันอีกครั้ง วันนี้ผมตั้งใจหยิบเรื่องของไต มาฝากแต่ต่างจากครั้งก่อนนะครับ เพราะคราวนี้จะเน้นไปที่เรื่องการ ตรวจการทำงานของไต ครับ แต่ก่อนที่เราจะรู้เรื่องของการตรวจ เรามาฟื้นความจำเกี่ยวกับหน้าที่กันก่อนครับ
ไต เป็นอวัยวะที่ทำหน้าที่กรองน้ำ เกลือแร่ สารเคมี ที่ร่างกายไม่ต้องการ หรือเกินความต้องการออกจากร่างกาย แล้วขับออกพร้อมกับน้ำในรูปของปัสสาวะ และดูดกลับสารที่จำเป็นนำกลับมาใช้ใหม่ เพื่อปรับสมดุลของสารน้ำ เกลือแร่ในร่างกาย พร้อมทั้งยังทำหน้าที่ในการสร้างสารและฮอร์โมนที่สำคัญ เช่น วิตามินดี ฮอร์โมนกระตุ้นการสร้างเม็ดเลือด ควบคุมความดันโลหิตและของเสียออกจากร่างกาย เพราะฉะนั้นหากไตมีความผิดปกติก็จะเป็นปัญหาใหญ่เรื่องหนึ่งเลยสำหรับคนเรา
ตรวจการทำงานของไต
เราต้องตรวจอะไรกันบ้าง รายการตรวจที่เราจะวิเคราะห์กันนั้นได้แก่ การตรวจจาก ค่ายูเรียไนโตรเจน (BUN) ค่าครีอะตินีน (Creatinine) และนอกจากนี้ยังมีการตรวจกรดยูริก (Uric Acid) ในเลือด ซึ่งสารเหล่านี้เป็นของเสีย เกิดจากการทำลายโปรตีนในร่างกายและขับออกทางไต เมื่อไตเสียหน้าที่ จึงมีการค้างของสารดังกล่าวในเลือด
- ค่า BUN (Blood Urea Nitrogen) ถ้าค่า BUN สูง จะบอกภาวะหรือโรคต่างๆ ได้แก่ โรคไต นิ่ว การรับประทานอาหารที่มีโปรตีนมาก หรือภาวะเครียด
- ค่าครีอะตินีน ( Creatinine) เป็นสารชนิดหนึ่งที่เกิดจากการสลายของกล้ามเนื้อ ค่า Creatinine แสดงถึงหน้าที่ของไตได้ดีกว่าค่า BUN ค่า Creatinineที่สูงกว่าปกติ อาจเกิดจากโรคไต เลือดไปเลี้ยงไตน้อยลง หรือมีการอุดกั้นที่ระบบทางเดินปัสสาวะ
- กรดยูริก (Uric Acid) เกิดจากการเผาผลาญอาหารประเภท เนื้อสัตว์ สารเพียวรีน ในโปรตีน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเครื่องในสัตว์ ถั่วเหลือง ถั่วแดง กระถิน ชะอม ใบขี้เหล็ก ผักตำลึง กระหล่ำดอก ผักบุ้ง ถั่วลิสง เห็ด หน่อไม่ฝรั่ง ดังนั้นหากเรารับประทานอาหารประเภทดังกล่าวจำนวนมาก ก็จะพบกรดยูริกในเลือดสูง และเนื่องจากกรดยูริกจะขับออกมาทางไต ถ้าหน้าที่ของไตเสียไป ก็จะทำให้กรดยูริกในเลือดสูงขึ้นได้เช่นกัน การตรวจพบระดับกรดยูริกสูง จะบ่งชี้ถึงภาวะของโรคอื่นด้วย เช่น โรคเก๊าท์ นิ่ว มะเร็ง เม็ดเลือดขาว
นอกจากนี้การตรวจปัสสาวะก็เป็นวิธีที่ดีมากวิธีหนึ่งในการตรวจการทำงานของไต ซึ่งจากการตรวจปัสสาวะเราสามารถหา
- ความถ่วงจำเพาะ ไตที่เสื่อมจะไม่สามารถทำให้ปัสสาวะเข้มข้นได้ เพราะฉะนั้นค่าความถ่วงจำเพาะจะต่ำกว่า 1.015 แม้ว่าจะเป็นปัสสาวะหลังงดน้ำมา 6-8 ชั่วโมงก็ตาม
- ความเป็นกรดเป็นด่าง ไตที่เสื่อมจะขับกรดออกได้น้อย ดังนั้นปัสสาวะจะเป็นด่างมากกว่าปกติ
- โปรตีนหรือที่เราเรียกกันว่าไข่ขาวในปัสสาวะ ปกติโปรตีนในปัสสาวะจะมีปริมาณน้อยมากจนตรวจไม่พบ คือ ใน 24 ชั่วโมงจะมีโปรตีนออกมาทางปัสสาวะน้อยกว่า 150 มก. ถ้าตรวจพบโปรตีนมากกว่าปกติจะบอกถึงภาวะไตอักเสบหรือมีการรั่วไหล หรือการดูดกลับบกพร่อง
- เม็ดเลือดแดงและขาวถ้าเม็ดเลือดมากจะบอกถึงภาวะการอักเสบ แต่ต้องแยกว่าอักเสบที่ไตหรือทางเดินปัสสาวะที่ต่ำกว่าไตลงมาคือ ท่อไต กระเพาะปัสสาวะ หรือท่อปัสสาวะ
คำแนะนำ สำหรับผู้ที่พบค่าการทำงานของไตมีความผิดปกติ โดยเฉพาะค่า BUN และ Creatinine สูง ควรตรวจซ้ำเพื่อยืนยัน รวมทั้งควรหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่มีรสเค็ม อาหารประเภทโปรตีน เลี่ยงการใช้ยาที่มีผลต่อไต และหากมีการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะหรือนิ่ว ต้องรักษาให้หายขาด เป็นอย่างไรกันบ้างครับ หากท่านใดที่มีความสงสัยเกี่ยวกับการทำงานของไต สามารถเข้ามาสอบถามได้นะครับ
เกร็ดความรู้ : วันที่ 13 มี.ค. เป็นวัน World Kidney Day หรือ วันไตโลก นั้นเองครับ
